انواع هپاتیت؛ دلیل، علائم و راه های پیشگیری و درمان آن ها - ساعت شیک

به گزارش ساعت شیک، بیماری هپاتیت یکی از بیماری های رایج در بین جوامع بشری است. این بیماری که باعث ایجاد تورم و التهاب در قسمت کبد می گردد، در خیلی از موارد زندگی فرد مبتلا را تهدید می نماید. این بیماری به انواع هپاتیت A، B، C، E و هپاتیت غیر ویروسی تقسیم شده که در این مقاله به آنالیز کامل آنها می پردازیم.

بیماری هپاتیت چیست؟

حتماً تا به حال نام بیماری هپاتیت را شنیده اید. بیماری هپاتیت در بین مردم به یرقان یا زردی معروفیت دارد و نوعی التهاب کبدی است که این التهاب موجب شکل گیری درد و تورم خواهد شد. مهم ترین دلیلی که باعث این پدیده می گردد، عامل ویروسی است. در حال حاضر شش نوع ویروس هپاتیت، به وسیله پژوهشگران کشف شده است که رایج ترین آن ها ویروس های هپاتیت A، B و C هستند.

علاوه بر ویروس ها، عوامل دیگری نظیر داروها، فقدان خونرسانی به کبد، سم، بیماری های وراثتی، خود ایمنی نیز می توانند عامل به وجود آمدن بیماری هپاتیت باشند. با احتمال پایین تری عفونت های ویروسی مانند منونوکلئوز و سایتومگالویروس نیز می توانند موجب این بیماری شوند.

انواع هپاتیت از نظر مدت زمان ابتلا به آن

با توجه به مدت زمانی که به این بیماری مبتلا می شوید، بیماری هپاتیت به دو گونه اصلی تقسیم بندی می گردد. هپاتیت حاد (کوتاه مدت) و هپاتیت مزمن (بیشتر از 6 ماه). در هپاتیت حاد ممکن است کبد، به حالت خیلی ناگهانی دچار التهاب گردد و سبب بروز تهوع، استفراغ، تب و بدن درد گردد و یا اینکه هیچ کدام از این علائم ظاهر نگردد. هپاتیت حاد در طی چند روز تا چند هفته بهبود پیدا می نماید. در صورتی که التهاب، در زمان 6 ماه بهبود نیابد، هپاتیت، مزمن خواهد بود.

انواع هپاتیت از نظر ویروس به وجود آورنده آن

عفونت های ویروسی کبد که به عنوان هپاتیت شناخته می شوند، شامل انواع هپاتیت های A ،B ،C ،D و E می شوند. هر یک از این هپاتیت های ویروسی را یک ویروس متفاوت به وجود می آورد. هپاتیت A همیشه بیماری حاد و کوتاه مدت محسوب می گردد؛ درعین حال هپاتیت B ،C و D به احتمال زیاد، ادامه دار و مزمن می شوند. هپاتیت E غالباً حاد است و می تواند در زنان باردار بسیار خطرناک باشد. در زیر به آنالیز کامل انواع هپاتیت می پردازیم.

1. هپاتیت A

هپاتیت A که به وسیله ویروس مخصوص به خودش ایجاد می گردد، مثل انواع دیگر این بیماری باعث التهاب کبد می گردد و درد و تورم کبد را در پی خواهد داشت. تفاوت این نوع از هپاتیت با دیگر انواع هپاتیت در این است که این نوع از هپاتیت غالباً خطرناک نیست و به هپاتیت مزمن و سیروز کبدی (مانند آنچه در هپاتیت B و C دیده می گردد) تبدیل نمی گردد. هپاتیت A به صورت معمول، از راه خوردن غذای آلوده، نوشیدن آب و به وسیله تماس با مدفوع آلوده به فرد دیگر منتقل می گردد. تماس نزدیک با فرد آلوده (برای نمونه تعویض کهنه سبب ابتلا به این عفونت می گردد.

علائم و نشانه های هپاتیت A

هپاتیت A معمولاً با علائم و نشانه هایی همراه است. گفتنی است تعدادی از مبتلایان هیچ یک از علائم و نشانه های زیر را از خود بروز نمی دهند و این علائم در بچه ها ممکن است خیلی خفیف بوده در حالی که در بزرگسالان می تواند بسیار شدید باشد. این علائم عبارتند از:

• حالت تهوع
• استفراغ
• ادرار تیره رنگ
• بی اشتهایی
• درد عضلانی
• یرقان (زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها)
• تب پایین
• خستگی
• درد شکم به خصوص سمت راست

روش های پیشگیری از ابتلا به بیماری هپاتیت A

• یک از مهمترین روش های پیشگیری تزریق واکسن است که برای افراد بالاتر از 2 سال ایمن بوده و تا 20 سال، برای محافظت از این بیماری مؤثر است.
• در صورت تماس با افراد مبتلا به هپاتیت A، اگر قبلاً واکسینه نشده اید و یا قبلاً مبتلا نشده اید، بی درنگ به پزشک مراجعه کنید.
• شستشوی اصولی میوه و سبزیجات پیش از مصرف و نیز پختن درست و حرفه ای گوشت و ماهی
• شستشوی دست ها با صابون و آب گرم قبل و بعد از آشپزی، پس از رفتن به دستشویی و عوض کردن کهنه نوزاد

راه های درمان هپاتیت A

هپاتیت A در بیشتر موارد به درمان احتیاج ندارد، به این دلیل که یک بیماری کوتاه مدت است. در صورتی که علائم آن ناراحتی زیادی ایجاد نمایند، احتمالا باید در تخت خواب خود به جای مانده و استراحت کنید. در حالتی که به استفراغ یا اسهال دچار شدید، دستورات پزشکتان را در زمینه تغذیه و آبرسانی به بدن تان به صورت کامل رعایت کنید. واکسن هپاتیت A برای جلوگیری از این عفونت موجود است. بیشتر بچه ها بین سنین 12 و 18 ماهگی واکسیناسیون را شروع می نمایند. واکسن هپاتیت A شامل دو واکسن است. این واکسن برای بزرگ سالان نیز موجود است و می تواند با واکسن هپاتیت B ترکیب گردد.

2. هپاتیت B

هپاتیت B، بعد از بیماری های سل و مالاریا رایج ترین بیماری عفونی و مسری در دنیا است؛ به نحوی که امروزه حدود 300 میلیون نفر در تمام دنیا حامل ویروس هپاتیت B هستند. هپاتیت B می تواند بدن را برای ابتلا به هپاتیت D، مستعد کند. هپاتیت D، تنها در اشخاصی که هپاتیت ب دارند، توسعه پیدا می نماید و می تواند علائم هپاتیت ب را شدت بخشد.

محل تکثیر ویروس هپاتیت B در کبد انسان است و بعد از تکثیر وارد خون می شوند. بدن در برابر عفونت ویروسی از خود دفاع نموده و علیه آن آنتی ژن های ویروسی، آنتی بادی یا آنتی کر (پادتن) فراوری می نماید. در بیشتر اوقات، بدن با دفاع خود عفونت را دفع می نماید و فقط ردپای آن به صورت مثبت بودن آنتی بادی ها (پادتن ها) برجای می ماند. در این شرایط علاوه بر برطرف خطر، فرد در مقابل عفونت مجدد محافظت می گردد و به اصطلاح خود واکسینه شده است.

منتقل نمایندگان بیماری هپاتیت B، افرادی هستند که این ویروس در خونشان برای بیشتر از 6 ماه وجود دارد، در حالی که حال عمومی خوبی داشته و در آنالیز آزمایشگاهی اختلالی در عملکرد کبد آنان رؤیت نگردد. این حالت، نشان می دهد که ویروس به صورت مسالمت آمیز در درون بدن وجود دارد، اما آسیبی به کبد وارد نمی نماید. در تعدادی افراد، هپاتیت مزمن نوع B، می تواند تبدیل به سیروز کبدی گردد.

راه های انتقال هپاتیت B

تنها منبع این بیماری بدن انسان است و از افراد آلوده به افراد سالم منتقل می گردد. گفتنی است، تماس های عادی مانند دست دادن، در یک اتاق کار کردن، معاشرت با دوستان و افراد آلوده فامیل، خطر انتقال بیماری را در پی ندارد و جای نگرانی نیست. راه های انتقال عفونت عبارتند از:

• انتقال از مادران آلوده به نوزادان (عفونت نه از راه بند نافی، بلکه از راه بدن مادر در زمان زایمان و در جریان تماس نزدیک پس از آن انتقال می یابد.)
• خون و فراورده های خونی آلوده (این خطر برای جراحان و دندان پزشکان دو برابر است.)
• استفاده از وسایل غیر استریل در دندانپزشکی، سوراخ کردن غیربهداشتی گوش، خالکوبی و حجامت
• انتقال از حشراتی نظیر پشه یا ساس های رختخواب که خون می مکند.

اقدامات لازم در مواجهه با هپاتیت B

• دلسرد و افسرده نباشید و برای خود محدودیت ایجاد نکنید. با توجه به طبیعی بودن آزمایش های تخصصی کبدی نظیر دیگر افراد شاداب و خرسند زندگی کنید و در عین حال دستورات مورد نظر بهداشتی را رعایت کنید.
• تمامی اعضای خانواده شما باید در مقابل هپاتیت B واکسینه شوند.
• برای معاینه و انجام آزمایش های خون هر 6 ماه یک مرتبه به پزشک متخصص مراجعه فرمایید.
• در صورت مراجعه به دندانپزشکی، آزمایشگاه (برای انجام آزمایش)، پزشک و هر مکان دیگری که امکان انتقال ویروس از شما به دیگران وجود دارد، حتماً آن ها را از آلوده بودن خود آگاه سازید.
• از ریش تراش، مسواک، ناخن گیر، شانه و برس به صورت مشترک استفاده نکنید.
• در صورت شستشوی مناسب و دقیق ظروف غذا با آب جوش و محلول ریکا امکان منتقل شدن بیماری به دلیل استفاده از این وسایل وجود ندارد. با این وجود برای اطمینان بیشتر می توانید وسایل نامبرده را جدا کنید.
• از مصرف دخانیات به ویژه قلیان و سیگار اجتناب کنید.

راه های درمان هپاتیت B

بیماری هپاتیت B مزمن با داروهای ضد ویروسی درمان می گردد. از آنجا که این درمان چندین ماه یا سال ادامه می یابد، پرهزینه است. از طرفی دیگر، درمان هپاتیت B مزمن، احتیاجمند نظارت و ارزیابی های پزشکی منظم است تا معین گردد که آیا ویروس به درمان پاسخ می دهد یا خیر. درمان دارویی نیز شامل استفاده از اینترفرون و داروهای ضد ویروس برای درمان این بیماری است که در بیشتر موارد موفقیت آمیز است. داروهای اینترفرون به صورت چندبار در هفته (interferon alpha-2b) و یا یکبار در هفته (peginterferonalpha-2a) تزریق می شوند.

در بیشتر موارد شواهدی مبنی بر تخریب و التهاب سلول های کبدی مشاهده نمی گردد و در واقع یک سازش و هم زیستی بین ویروس و سیستم دفاعی بدن به وجود آمده است. این سازگاری تا سالیان سال، ممکن است باقی بماند و بیمار مشکل کبدی پیدا ننموده و ویروس همچنان در حالت پنهان تا انتها عمر در بدن فرد وجود داشته باشد.

هپاتیت B با واکسیناسیون پیشگیری می گردد. CDC واکسیناسیون هپاتیت B را برای همه نوزادان توصیه می نماید. واکسیناسیون هپاتیت B شامل سه واکسن است که به صورت معمول، درطول 6 ماه اول تولد کودک با فواصل مشخصی تزریق می شوند. از طرفی دیگر، این واکسن برای همه کارکنان خدمات بهداشتی و درمانی نیز توصیه می گردد.

3. هپاتیت C

هپاتیت C یک عفونت ویروسی است و در بین انواع هپاتیت خطرناک ترین نوع محسوب می گردد. این بیماری موجب التهاب در کبد شده ولی بیشتر افراد مبتلا به آن نشانه ای ندارند. بیشتر بیماران مبتلا به هپاتیت C از بیماری خود آگاه نیستند. این افراد در پی آسیب کبدی از راه آزمایش های پزشکی از بیماری خود آگاه می شوند. هپاتیت C از راه خون آلوده و مواجهه با مایعات درونی بدن فرد آلوده، انتقال می یابد.

علائم و نشانه های هپاتیت C

بیماری هپاتیت C به صورت معمول در مراحل نخست علائم و نشانه ای ندارد. زمانی که علائم و نشانه ها بروز پیدا می نمایند، می توان شاهد نشانه هایی مانند موارد پایین بود.

• بی حالی و خستگی
• کاهش میزان اشتها به میل کردن غذا
• تب
• دردهای مفصلی و عضلانی
• حالت تهوع
• زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها (یرقان یا زردی)

راه های درمان هپاتیت C

هپاتیت C با داروهای ضد ویروس درمان پذیر است. این داروها بدن را از ویروس ها پاک می نمایند. پزشک معالج ممکن است ترکیبی از داروهای ضد ویروس را برای چند هفته برای شما تجویز کند. داروهای ضد ویروس می توانند سبب افسردگی و علائم و نشانه های شبیه آنفلوانزا نظیر خستگی، تب و سردرد شوند. تعدادی از عوارض جانبی می توانند به حدی خطرناک باشند که احتیاج باشد درمان ضد ویروسی این بیماران به عقب بیفتد یا حتی گاهی اوقات به صورت کامل قطع گردد.

4. هپاتیت D

یکی دیگر از انواع هپاتیت، هپاتیت D است که با عنوان هپاتیت دلتا نیز شناخته می گردد. یک بیماری جدی کبدی است که ویروس هپاتیت HDV) D) آن را ایجاد می نماید. HDV از راه تماس مستقیم با خون آلوده منتقل می گردد و نوع کمیابی از هپاتیت است که تنها به همراه عفونت هپاتیت B رخ می دهد. ویروس هپاتیت D برای تکثیر به ویروس هپاتیت B احتیاجمند است. این بیماری در ایالات متحده، بسیار نادر است.

راه های درمان هپاتیت D

می توان به جرات گفت هم اکنون هیچ داروی ضدویروسی برای درمان هپاتیت D وجود ندارد. طبق پژوهشی در سال 2013، دارویی به نام آلفا اینترفرون برای درمان هپاتیت D معرفی گردید، ولی تنها در 25 تا 30 درصد از بیماران مفید بود. با دریافت واکسیناسیون هپاتیت B می توان از ابتلا به هپاتیت D پیشگیری کرد، به این دلیل که برای توسعه هپاتیت D فرد باید حتماً به عفونت هپاتیت B آلوده باشد.

5. هپاتیت E

هپاتیت E، یک بیماری قابل انتقال از راه آب است که به وسیله ویروس هپاتیت HEV) E) بروز پیدا می نماید. بیماری هپاتیت E غالباً در مناطقی که سیستم فاضلاب بهداشتی و اصولی ندارند، قابل مشاهده است و به صورت معمول بر اثر قورت دادن ذرات مدفوعی که منبع آب را آلوده نموده است، به وجود می آید. این بیماری در ایران و دیگر کشورهای پیشرفته دنیا چندان رایج نیست. با این وجود، با توجه به CDC، مواردی از هپاتیت E در خاورمیانه، آسیا، آمریکای مرکزی و آفریقا گزارش شده است.

راه های درمان هپاتیت E

هم اکنون هیچ درمان دارویی به خصوصی برای بیماری هپاتیت E وجود ندارد. با توجه به اینکه این عفونت بیشتراً حاد است، در حالت عادی به خودی خود نابود می گردد. معمولاً به افراد مبتلا به این نوع عفونت توصیه می گردد که به میزان مناسب استراحت نمایند، میزان زیادی مایعات بنوشند، مواد مغذی کافی دریافت نمایند و از مصرف الکل اجتناب نمایند.

6. هپاتیت غیر عفونی

یکی دیگر از انواع هپاتیت، نوع غیرعفونی آن است. این نوع از هپاتیت به دلایل غیر ویروسی بروز پیدا می نماید. از جمله مهم ترین عواملی که باعث به وجود آمدن این بیماری می شوند، می توان به مصرف بیش از میزان استعمال دخانیات به ویژه قلیان و سیگار، قرار گرفتن در برابر سموم و پاسخ به سیستم خود ایمنی بدن اشاره نمود.

مصرف بیش از میزان الکل و استعمال دخانیات می تواند موجب آسیب تماشا و التهاب کبد گردد که در بعضی موارد به آن هپاتیت الکلی نیز می گویند. الکل به صورت مستقیم به سلول های کبد آسیب می زند و با گذشت زمان می تواند سبب آسیب دائمی به کبد گردد و حتی به نارسایی و سیروز کبدی، ضخامت و زخم شدن کبد، منجر گردد.

گاهی اوقات، سیستم ایمنی، کبد را به عنوان عاملی بیگانه و آسیب رسان اشتباه می گیرد و به آن حمله می نماید. این سبب التهابی مداوم می گردد که می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و بیشتر مانع عملکرد درست کبد می گردد. این شرایط در زنان، سه برابر شایع تر از مردان است.

راه های درمان هپاتیت غیر عفونی (نوع خودایمنی)

کورتیکواستروئیدها نظیر پردنیزون یا بودسوناید در درمان اولیه هپاتیت خودایمنی، بسیار مؤثر هستند. آن ها حدوداً در 80 درصد از افراد مبتلا به این بیماری مؤثر واقع خواهند شد. آزاتیوپرین (ایموران)، دارویی که سیستم ایمنی را سرکوب می نماید نیز، معمولاً در درمان هپاتیت خود ایمنی استفاده می گردد. این دارو را می توان به همراه استروئیدها یا بدون آن ها استفاده کرد. دیگر داروهای سرکوب نماینده ایمنی مثل مایکوفنولات (سل سپت)، تاکرولیموس (پروگرف) و سیکوسپورین (نئورال) نیز می توانند به عنوان جایگزینی برای آزاتیوپرین در درمان مورد استفاده قرار گیرند.

آشنایی با عملکرد کبد

کبد در بخش بالای سمت راست شکم قرار گرفته است و کارهای بسیار مهمی انجام می دهد که بر متابولیسم و عملکرد تمام بدن تأثیر می گذارد. در صورت ابتلا به انواع هپاتیت، این عملنمودها مختل می شوند. در زیر به تعدادی از این عملنمودها اشاره خواهد شد.

• فراوری صفرا که برای هضم غذا الزامی است.
• تصفیه سموم موجود در بدن
• دفع بیلی روبین (مواد ناشی از شکست و تجزیه سلول های قرمز خون)، کلسترول، هورمون ها و داروها
• تجزیه کربوهیدراتۀها، چربی ها و پروتئین ها
• فعال سازی آنزیم ها (پروتئین های خاصی که برای عملنمودهای بدن الزامی هستند)
• ذخیره سازی گلیکوژن (یک شکل از قند)، مواد معدنی و ویتامین A، ویتامین D، ویتامین E و ویتامین K
• سنتز پروتئین های خون مثل آلبومین
• سنتز فاکتورهای انعقادی

آیا شما نیز اطلاعی از انواع هپاتیت، علائم و راه های درمان آن دارید؟ لطفاً تجربیات و نظرات خود را در قسمت نظرات، با سایر کاربران سایت ساعت شیک به اشتراک بگذارید.